Ο Βιτσέντζος Κορνάρος ήταν μέλος της εξελληνισμένης βενετοκρητικής οικογένειας των Κορνάρων της Σητείας και του Χάνδακα. Γιος του Ιακώβου (1514-1553) και της Ζαμπέτας (=Ελισάβετ) Ντεμέτζο (+1599), γεννήθηκε στο χωριό Τραπεζόντα της Σητείας στις 26 Μαρτίου 1553. Έμεινε ορφανός από πατέρα και χρειάστηκε, λίγα χρόνια αργότερα, ένορκη εξέταση για να πιστοποιηθεί η ευγενική καταγωγή του και να αναγνωριστεί ως ευγενής. Ενώ τα μεγαλύτερα αδέλφια του Ιωάννης – Φραγκίσκος και Ανδρέας είχαν εγκατασταθεί στον Χάνδακα πριν από το 1570, ο Βιτσέντζος έζησε για πολλά χρόνια στη Σητεία ασχολούμενος με την πατρογονική περιουσία που περιλάμβανε αρκετά φέουδα και επαύλεις. Στα κρίσιμα αυτά χρόνια της διαμόρφωσης ο Βιτσέντζος διέπλασε μια ψυχοσύνθεση ριζωμένη στην ελληνική ζωή και παράδοση και απέκτησε μια πνευματική καλλιέργεια που του επέτρεψε να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της συγγραφής ενός έργου όπως ο Ερωτόκριτος.

Στα χρόνια της βενετοτουρκικής σύρραξης (1570-1573) ο Βιτσέντζος μετακινήθηκε για ασφάλεια στον Χάνδακα, το σημερινό Ηράκλειο. Στην ίδια πόλη τον ξαναβρίσκουμε στα 1578 και στα τέλη του 1580 να παίρνει μέρος στο Συμβούλιο των Ευγενών και Φεουδαρχών. Τον Μάιο του 1581 μαρτυρείται στη Σητεία ενώ στις 10 Ιανουαρίου 1582 έχει επιστρέψει στον Χάνδακα και αναλάβει καθήκοντα επόπτη επί των ηθών με σημαντικές δικαστικές και αστυνομικές αρμοδιότητες. Ύστερα γύρισε για άλλη μια φορά στη Σητεία. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας ο Βιτσέντζος ζει μόνιμα στον Χάνδακα ασφαλώς λόγω του γάμου του με τη Μαριέττα Τζένο, που έγινε στις 8 Σεπτεμβρίου 1590. Από τον γάμο του απέκτησε (μεταξύ 1594 και 1600) δύο κόρες, την Κατερίνα και την Ελενέτα, που όταν παντρεύτηκαν πήραν προίκα με σπίτια στον Χάνδακα και κτήματα έξω από την πόλη. Από το 1591 ο Βιτσέντζος συμμετέχει τακτικά στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου των Ευγενών του Χάνδακα, εκλέγεται κατ’ επανάληψη εκπρόσωπος του οργάνου αυτού ενώπιον των Αρχών και αναλαμβάνει διάφορα δημόσια αξιώματα. Εντάσσεται παράλληλα στον στενό κύκλο της Ακαδημίας των Στραβαγκντι, ισόβιος πρόεδρος της οποίας ήταν ο Ανδρέας και μέλη της γνωστές προσωπικότητες της βενετοκρητικής κοινωνίας.

Το 1593 αναφέρεται στις πηγές ως επόπτης υγείας και ως ανώτατος επιθεωρητής του διαμερίσματος της επαρχίας Πεδιάδος. Είναι τα χρόνια που ο Χάνδακας και η ευρύτερη περιοχή του πλήττονται από μεγάλη επιδημία πανούκλας και ο Βιτσέντζος ασκεί τα καθήκοντά του ενώ οι περισσότεροι ευγενείς και αστοί είχαν καταφύγει στην ύπαιθρο για να μην πέσουν θύματα του λοιμού. (…) Από το 1593 ως το 1608 άσκησε διάφορα δημόσια αξιώματα, ενώ στα ενδιάμεσα διαλείμματα ιδιώτευσης ταξίδευε στη Σητεία για να παρακολουθεί από κοντά την κατάσταση της ακίνητης περιουσίας του και για να διευθετεί οικονομικές υποθέσεις δικές του και της οικογενείας του. Ο Βιτσέντζος πέθανε μεταξύ 12 Αυγούστου 1613 και 24 Απριλίου 1614 και θάφτηκε στο καθολικό μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου, πλάι στη σύζυγό του Μαριέττα.

Ο ποιητής χρειάστηκε αρκετά χρόνια επίπονης προσπάθειας για να συνθέσει τον Ερωτόκριτο: σε μια πρώτη μορφή ολοκλήρωσε το έργο στη Σητεία μετά την επιστροφή του το 1583 και συνέχισε να το δουλεύει στον Χάνδακα, όταν πια εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί, αλλά και στη Σητεία, όπου ταξίδευε κάθε τόσο για τις ανάγκες της κτηματικής περιουσίας του. Η οριστική μορφή του Ερωτοκρίτου δόθηκε στον Χάνδακα μετά το 1601, οπότε, μεταξύ άλλων, δούλεψε λεπτομερειακά το δεύτερο και το τέταρτο μέρος αφηγούμενος τον πόλεμο των Αθηναίων με τους Βλάχους και προσέθεσε τον αυτοβιογραφικό επίλογο.

(…) Ο Ερωτόκριτος διαβάστηκε σε έναν εκλεπτυσμένο κύκλο λογίων του Χάνδακα, μέλος του οποίου ήταν και ο ποιητής. Τον πρώτο καιρό η γνώση της ύπαρξής του ήταν περιορισμένη και λόγω της μεγάλης έκτασης του έργου, αλλά και της συνεχιζόμενης εντατικής επεξεργασίας του κειμένου από τον ποιητή. Μετά την ολοκλήρωσή του η ιστορία του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας κυκλοφόρησε ως ανάγνωσμα στον ίδιο αυτό κύκλο, που άλλωστε ήταν σε θέση να χρηματοδοτήσει την κατασκευή ενός πολυτελώς εικονογραφημένου χειρογράφου του έργου, μακρινός απόηχος του οποίου είναι το ημιτελές επτανησιακό του αντίγραφο.

Κακλαμάνης, Στ. (2020). Η κρητική ποίηση στα χρόνια της Αναγέννησης (14ος-17ος αιώνας), τόμος Γ. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 329-332, 334-336.